Pnömoni

Lamia His Ağustos 19, 2024

0 41 3 dakika okuma süresi

Pnömoni, akciğer dokusunun inflamasyonu ile karakterize edilen ciddi bir solunum yolu enfeksiyonudur. Genellikle alveoller adı verilen küçük hava keseciklerinde iltihaplanma ve sıvı birikimi ile sonuçlanır, bu da oksijen alımını zorlaştırır. Pnömoni, bakteri, virüs, mantar veya parazit gibi çeşitli patojenler tarafından tetiklenebilir.

Pnömoninin Sebepleri

Pnömoni, enfeksiyöz ajanların akciğerlere ulaşması ve burada çoğalması sonucu ortaya çıkar. Bu enfeksiyonlar genellikle burun, ağız veya boğazdaki mikroorganizmaların solunum yoluyla akciğerlere ulaşması sonucu gelişir.

Bakteriyel Pnömoni: Streptococcus pneumoniae en yaygın bakteriyel nedendir. Diğer bakteriyel etkenler arasında Haemophilus influenzae ve Mycoplasma pneumoniae bulunur.
Viral Pnömoni: İnfluenza virüsleri, solunum sinsityal virüsü (RSV) ve koronavirüsler gibi virüsler bu tür pnömoniye neden olabilir.
Mantar Pnömonisi: Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde görülür. Histoplasma, Coccidioides ve Cryptococcus gibi mantarlar neden olabilir.
Paraziter Pnömoni: Nadir olmakla birlikte bazı parazitler de pnömoniye yol açabilir.

Kimlerde Yatkınlık Vardır?

Pnömoni, her yaş grubunda görülebilir, ancak bazı bireyler daha yüksek risk altındadır:

Yaşlılar (65 yaş ve üzeri): Bağışıklık sistemi zayıflar ve yaşla birlikte pnömoni riski artar.
Çocuklar (5 yaş altı): Özellikle bebekler ve küçük çocuklar, bağışıklık sistemlerinin tam olarak gelişmemiş olması nedeniyle daha savunmasızdır.
Bağışıklık Sistemi Zayıf Olanlar: HIV/AIDS, organ nakli alıcıları veya kemoterapi gören hastalar gibi bağışıklık sistemi zayıflamış bireylerde pnömoni riski yüksektir.
Kronik Hastalıkları Olanlar: KOAH, astım, diyabet gibi kronik rahatsızlıkları olan kişiler pnömoni gelişimi için daha yatkındır.
Sigara İçenler: Sigara kullanımı akciğerlerin savunma mekanizmalarını zayıflatarak pnömoniye yatkınlığı artırır.

Pnömoni Tipleri

Pnömoni, enfeksiyonun kaynağına ve etkilenen akciğer bölgesine göre sınıflandırılabilir:

Toplum Kökenli Pnömoni (TKP): Genellikle toplum içinde edinilen, yaygın bir pnömoni türüdür.
Hastane Kökenli Pnömoni (HKP): Hastanede yatış sırasında veya sağlık kuruluşunda edinilen pnömoni türüdür. Genellikle daha dirençli mikroorganizmalarla ilişkilidir.
Ventilatör İlişkili Pnömoni (VİP): Mekanik ventilasyon sırasında gelişen pnömonidir.
Aspirasyon Pnömonisi: Yiyecek, sıvı, tükürük veya mide içeriğinin akciğerlere kaçması sonucu gelişir.
Alerjik Pnömoni: İnhalasyonla alınan alerjenlerin akciğer dokusunda inflamasyona neden olması ile ortaya çıkar.

Pnömoni Teşhisi Nasıl Konur?

Pnömoni tanısı genellikle hasta öyküsü, fizik muayene ve görüntüleme yöntemlerine dayanır:

Fizik Muayene: Doktor, hastanın solunum seslerini stetoskop ile dinler. Pnömonide, genellikle çıtırtı, ronküs ve azalmış solunum sesleri duyulur.
Göğüs Röntgeni: Akciğerlerdeki iltihaplanma ve sıvı birikimini tespit etmek için kullanılır.
Kan Testleri: Enfeksiyonun ciddiyetini belirlemek için tam kan sayımı (CBC) ve enfeksiyon belirteçleri (C-reaktif protein, prokalsitonin) ölçülebilir.
Balgam Kültürü: Özellikle bakteriyel pnömoni şüphesi varsa, hangi patojenin sorumlu olduğunu belirlemek için balgam örneği alınır.
Oksijen Satürasyonu Ölçümü: Kanın oksijen seviyesini değerlendirmek için pulse oksimetri kullanılır.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): Daha karmaşık vakalarda, akciğerlerdeki lezyonların daha ayrıntılı incelenmesi için kullanılabilir.

Pnömoninin Semptom ve Bulguları

Pnömoninin belirtileri hafif veya şiddetli olabilir ve şunları içerebilir:

Yüksek ateş ve titreme
Öksürük (genellikle balgamlı)
Nefes darlığı
Göğüs ağrısı (özellikle nefes alırken veya öksürürken)
Yorgunluk ve halsizlik
Terleme ve nemli cilt
Baş ağrısı
Kas ağrıları
Mide bulantısı ve kusma
Bilinç bulanıklığı (özellikle yaşlılarda)

Pnömoninin Komplikasyonları

Tedavi edilmediğinde veya yanlış tedavi edildiğinde pnömoni ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

Bakteriyemi: Enfeksiyonun kan dolaşımına girmesiyle sepsis gelişebilir.
Plörezi: Akciğer zarları arasında sıvı birikmesi (plevral effüzyon) olabilir.
Akciğer Absesi: Akciğer dokusunda irin dolu bir boşluk oluşabilir.
Solunum Yetmezliği: Akciğerlerin yeterince oksijen sağlayamaması durumunda gelişebilir.

Pnömoninin Tedavisi

Pnömoni tedavisi, hastalığın nedenine, hastanın genel sağlık durumuna ve pnömoninin ciddiyetine göre değişir:

Bakteriyel Pnömoni:
- Antibiyotikler: Amoksisilin, azitromisin veya seftriakson gibi antibiyotikler kullanılabilir. Tedavi süresi ve antibiyotik seçimi hastanın durumuna göre belirlenir.
- Destekleyici Tedavi: Yatak istirahati, bol sıvı alımı, ağrı kesiciler ve ateş düşürücüler.
Viral Pnömoni:
- Antiviral İlaçlar: Örneğin, influenza virüsüne bağlı bir pnömoni durumunda oseltamivir kullanılabilir. Ancak, viral pnömonilerin çoğu kendi kendine iyileşir.
- Destekleyici Tedavi: Yatak istirahati, bol sıvı alımı, ağrı kesiciler.
Mantar Pnömonisi:
- Antifungal İlaçlar: Amfoterisin B veya flukonazol gibi ilaçlar kullanılabilir.
- Destekleyici Tedavi: Hastanın bağışıklık sistemini destekleyen tedaviler gerekebilir.

Alternatif Tedavi ve Destek Yöntemleri

Pnömoni tedavisini desteklemek amacıyla bazı alternatif ve tamamlayıcı yöntemler de kullanılabilir:

Bitkisel Çaylar: Zencefil, okaliptüs, adaçayı gibi bitkilerden yapılan çaylar, boğazı rahatlatabilir ve öksürüğü azaltabilir.
Probiotikler: Özellikle antibiyotik tedavisi sırasında, bağırsak mikrobiyomunu korumak için probiyotikler alınabilir.
Nemlendiriciler: Solunan havanın nemlendirilmesi, solunum yollarını rahatlatabilir.
Fizyoterapi: Solunum kaslarını güçlendirmek ve balgamın atılmasını kolaylaştırmak için uygulanabilir.