Besin Allerjileri&İntoleransları

Lamia His Mayıs 12, 2024

0 34 3 dakika okuma süresi

Besin allerjisi, vücudun bir besin maddesine karşı aşırı duyarlılık göstermesi durumudur. Bir kişi bir besine alerjikse, vücudu o besinle temas ettiğinde bağışıklık sistemi yanıt verir ve besine karşı savunma mekanizmaları başlatır. Bu yanıt genellikle inflamasyon ve alerjik reaksiyonlara neden olur. Alerjik reaksiyonlar hafif olabilir (örneğin, ciltte kızarıklık veya kaşıntı) veya ciddi olabilir (örneğin, anafilaksi gibi hayatı tehdit eden durumlar). Besin alerjileri genellikle belirli besin maddelerine karşı gelişir, en sık görülenler arasında süt, yumurta, fındık, yer fıstığı, deniz ürünleri, soya ve buğday bulunur. Besin alerjileri genellikle yaşam boyu devam eder, ancak bazı çocuklarda alerji yetişkinlikte azalabilir veya kaybolabilir.

Etyolojisi

Genetik Yatkınlık: Ailede besin alerjileri öyküsü olan kişilerin, bu tür alerjilere sahip olma olasılığı daha yüksektir. Belirli genlerin, alerjik reaksiyon riskini artırdığı düşünülmektedir.
Bağışıklık Sistemi Tepkisi: Bağışıklık sistemi normalde vücudu hastalıklara karşı korurken, besin alerjilerinde yanlışlıkla bir besin maddesini zararlı bir madde olarak algılayabilir. Bu durumda, vücut besin maddesine karşı antikorlar üretir ve alerjik reaksiyonlar başlar.
Erken Maruz Kalma ve Çevresel Faktörler: Bazı araştırmalar, bebeklik ve çocukluk döneminde besin maddeleriyle erken ve sık temasın, besin alerjilerinin gelişim riskini artırabileceğini öne sürmektedir. Çevresel faktörlerin (örneğin, hava kirliliği, hijyen düzeyi) besin alerjilerinin artışında etkisi olduğuna dair bazı göstergeler bulunmaktadır.
Besin Maddesi ve Alerjen Yapısı: Bazı besin maddeleri daha alerjeniktir çünkü belirli proteinler içerirler. Örneğin, yer fıstığı ve kabuklu deniz ürünleri gibi bazı yiyeceklerde bulunan proteinler sıklıkla alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Prognoz&Semptomlar

Cilt Semptomları: Kaşıntı, kızarıklık, döküntüler, egzama veya ürtiker (kurdeşen) gibi cilt reaksiyonları.
Solunum Semptomları: Burun akıntısı, hapşırma, burun tıkanıklığı, öksürük, nefes darlığı veya hırıltı gibi solunum yolu semptomları.
Gastrointestinal Semptomlar: Karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal veya karın krampları gibi sindirim sistemi semptomları.
Sistemik Semptomlar: Baş ağrısı, baş dönmesi, halsizlik, genel huzursuzluk, hızlı kalp atışı veya kan basıncında düşme gibi vücut genelinde etkileyen semptomlar.
Anafilaksi: Alerjik reaksiyonun en ciddi formu olan anafilaksi, hızlı bir şekilde gelişen ve hayati tehlike oluşturan semptomlara yol açabilir. Bu semptomlar arasında nefes alma güçlüğü, boğazda şişlik, bayılma, düşük kan basıncı ve kalp ritminde bozulma bulunabilir.

Tedavisi

Besin Maddesi Kaçınma: Alerjiye neden olan besin maddesinden tamamen kaçınmak en önemli tedavi yöntemlerinden biridir. Bu, alerjik reaksiyonların önlenmesine yardımcı olabilir.
Acil Durum Tedavisi: Anafilaksi riski olan kişiler için epinefrin (adrenalin) otomatik enjektörler gibi acil durum tedavisi önerilir. Bu cihazlar, anafilaktik reaksiyon belirtileri ortaya çıktığında hızlı bir şekilde kullanılabilir.
Antihistaminikler: Hafif semptomları olan kişilerde kaşıntı, kızarıklık ve ürtiker gibi semptomları hafifletmek için antihistaminikler reçete edilebilir.
Kortikosteroidler: Alerjik reaksiyonların kontrol altına alınması için daha şiddetli semptomlarda kortikosteroidler kullanılabilir. Bu ilaçlar genellikle kısa bir süre için kullanılır.
Beslenme Danışmanlığı: Besin alerjisi olan kişiler, beslenme uzmanlarından veya diyetisyenlerden alerjik reaksiyonları kontrol etmek ve beslenme ihtiyaçlarını karşılamak için yardım alabilirler.
Oral İmmünoterapi (OIT): Bazı durumlarda, belirli bir besin alerjisini hafifletmek veya iyileştirmek için oral immünoterapi denenir. Bu tedavi, alerjik reaksiyonlara neden olan besin maddesini küçük miktarlarda alarak bağışıklık sisteminin toleransını artırmayı amaçlar.
Eğitim ve Bilinçlendirme: Alerji yönetimi konusunda eğitim almak, alerjik reaksiyonların önlenmesine ve tedavisine yardımcı olabilir. Alerjenin tanınması, semptomların kontrol altına alınması ve acil durum müdahaleleri hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir.

Besin İntoleransı ve Allerjiden Farkı

Besin intoleransı ve besin alerjisi, besinlere verilen vücut tepkileri açısından benzerlik gösterse de, farklı mekanizmalarla ortaya çıkarlar ve belirli özelliklerle ayrılırlar.

Mekanizma:
- Besin Alerjisi: Bağışıklık sistemi, alerjen adı verilen bir bileşene karşı aşırı reaksiyon gösterir. Bu reaksiyon genellikle bir antikor türü olan immünoglobulin E (IgE) tarafından tetiklenir.
- Besin İntoleransı: Bağışıklık sistemi bu süreçte etkili değildir. İntolerans, genellikle sindirim sistemi sorunları veya enzim eksikliği gibi başka bir nedene dayanır.
Tepki Süresi:
- Besin Alerjisi: Alerjik reaksiyonlar, besin maddesiyle temas sonrasında hızla ortaya çıkabilir ve genellikle dakikalar içinde veya saatler içinde belirgin hale gelir.
- Besin İntoleransı: Tepkiler, genellikle daha yavaş ve belirsizdir. Semptomlar, besin maddesinin tüketiminden saatler veya günler sonra ortaya çıkabilir.
Semptomlar:
- Besin Alerjisi: Alerjik reaksiyonlar, genellikle ciltte kaşıntı, döküntü, şişlik, solunum güçlüğü, mide bulantısı, kusma, ishal ve hatta anafilaksi gibi belirgin semptomlarla ilişkilidir.
- Besin İntoleransı: Semptomlar daha genellikle sindirim sistemi ile ilgilidir ve karın ağrısı, gaz, şişkinlik, ishal veya kabızlık gibi sindirim sorunlarını içerebilir.
Tanı Yöntemleri:
- Besin Alerjisi: Cilt prick testi, IgE antikor testleri ve besin eliminasyon testleri gibi yöntemler kullanılarak teşhis edilebilir.
- Besin İntoleransı: Genellikle besin eliminasyon diyetleri veya bazı durumlarda klinik değerlendirme yoluyla teşhis edilir.