Hipertansiyon

Lamia His Nisan 6, 2024

0 45 2 dakika okuma süresi

Hipertansiyon, genellikle “yüksek kan basıncı” olarak bilinen bir tıbbi durumdur. Kan basıncı, kanın arterlerdeki duvarlara uyguladığı kuvvettir. Hipertansiyon, kan basıncının normalden yüksek olduğu bir durumdur. Normal kan basıncı değeri 120/80 mmHg’dir. Sistolik basınç (kanın kalp tarafından pompalanırken arter duvarlarına uyguladığı basınç) 120 mmHg’yi aşarsa ve diyastolik basınç (kalp dinlenirken arterlerdeki basınç) 80 mmHg’yi aşarsa, kişi hipertansiyon tanısı alır.

Hipertansiyon, genellikle belirgin semptomlar göstermez ve “sessiz katil” olarak adlandırılır çünkü uzun süre fark edilmeyebilir. Ancak yüksek kan basıncı kalp, damarlar, böbrekler ve diğer organlar üzerinde ciddi hasarlara yol açabilir. Hipertansiyon, kalp krizi, inme, böbrek yetmezliği ve diğer ciddi sağlık sorunları riskini artırabilir.

Hipertansiyonun pek çok nedeni olabilir, genetik yatkınlık, yaşam tarzı faktörleri (örneğin, yetersiz beslenme, düşük fiziksel aktivite düzeyi, aşırı alkol tüketimi, sigara içme), obezite, stres gibi faktörler etkili olabilir. Tedavi edilmeyen hipertansiyon, ciddi komplikasyonlara yol açabilir, bu yüzden tanı ve tedavi önemlidir. Tedavi, yaşam tarzı değişikliklerini içerebilir (örneğin, sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, kilo kontrolü) ve doktorunuzun reçete ettiği ilaçları içerebilir.

Etyolojisi

Genetik yatkınlık: Aile öyküsünde hipertansiyon öyküsü olan bireylerde hastalık riski artar. Belirli genetik faktörlerin, kan basıncını düzenleyen mekanizmalarda değişikliklere neden olabileceği düşünülmektedir.
Yaş: Yaş ilerledikçe, kan damarları sertleşebilir ve esnekliklerini kaybedebilirler, bu da kan basıncını artırabilir.
Obezite: Fazla kilolu veya obez olmak, hipertansiyon riskini artırabilir. Vücuttaki yağ miktarının artması, kan basıncını yükseltebilir.
Tuz alımı: Yüksek tuzlu diyetler, kan basıncını artırabilir. Tuzun vücutta su tutulmasına ve kan hacminin artmasına neden olduğu düşünülüyor.
Düşük fiziksel aktivite: Düzenli egzersiz yapmamak, kan basıncını yükseltebilir.
Alkol tüketimi: Aşırı alkol tüketimi, kan basıncını artırabilir.
Stres: Sürekli stres altında olmak, kan basıncını yükseltebilir.
Sigara içme: Sigara içmek, kan basıncını yükseltebilir ve damar sağlığını olumsuz etkileyebilir.
Hormonal faktörler: Bazı hormonal değişiklikler, özellikle kortizol ve adrenalin gibi stres hormonları, kan basıncını artırabilir.

Tanı Kriterleri

Hipertansiyonun tanı kriterleri genellikle kan basıncının ölçümüne dayanır ve Amerikan Kardiyoloji Koleji (American College of Cardiology – ACC) ve Amerikan Hipertansiyon Koleji (American Hypertension College – AHA) gibi uzman kuruluşların önerilerine dayanır. 2017 ACC/AHA Hipertansiyon Kılavuzları, yetişkinlerde hipertansiyon için aşağıdaki tanı kriterlerini belirtmektedir:

Normal Tansiyon: Sistolik kan basıncı (kalp tarafından pompalanan kanın arter duvarlarına uyguladığı basınç) 120 mmHg’nin altında ve diyastolik kan basıncı (kalp dinlenirken arterlerdeki basınç) 80 mmHg’nin altında olmalıdır.
Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon) Tanısı:
- Evre 1 Hipertansiyon: Sistolik kan basıncı 130-139 mmHg arasında veya diyastolik kan basıncı 80-89 mmHg arasında ölçülür.
- Evre 2 Hipertansiyon: Sistolik kan basıncı 140 mmHg veya daha yüksek veya diyastolik kan basıncı 90 mmHg veya daha yüksek olarak ölçülür.

Tedavi

Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Sağlıklı Beslenme: Düşük sodyumlu, dengeli bir diyet, hipertansiyonun kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. DASH diyeti (Dietary Approaches to Stop Hypertension), hipertansiyonu olan bireyler için önerilen bir beslenme planıdır.
- Fiziksel Aktivite: Haftada en az 150 dakika orta şiddetli aerobik egzersiz yapmak, kan basıncını düşürebilir.
- Kilo Kontrolü: Fazla kiloları vermek, kan basıncını düşürebilir.
- Alkol ve Sigara İçiminin Sınırlandırılması: Aşırı alkol tüketimi ve sigara içimi hipertansiyonu kötüleştirebilir.
İlaç Tedavisi:
- ACE inhibitörleri, beta blokerler, kalsiyum kanal blokerleri, diüretikler ve angiotensin II reseptör antagonistleri gibi çeşitli ilaçlar, kan basıncını kontrol altına almak için kullanılabilir. Hangi ilacın kullanılacağı, hastanın tıbbi öyküsüne, yaşına ve diğer sağlık durumlarına bağlı olarak belirlenir.
- İlaç tedavisi, genellikle yaşam tarzı değişiklikleri yapılmasına rağmen kan basıncını hedeflenen düzeylere getirmede yetersiz kalıyorsa veya yüksek riskli bireylerde ilk tedavi seçeneği olabilir.
Düzenli Takip ve Kontrol:
- Hipertansiyon tanısı alan kişilerin düzenli olarak doktor kontrolüne gitmeleri ve kan basıncını düzenli olarak kontrol ettirmeleri önemlidir. Bu, kan basıncının izlenmesi, tedavinin etkinliğinin değerlendirilmesi ve gerekirse tedavi planının ayarlanması için gereklidir.
Akupunktur, Meditasyon, Nefes Egzersizleri, Psikoterapi: Psişik kökenli tansiyonu yönetmede ve semptomları azaltmada yardımcı tedavi olarak kullanılabilir.