Kronik hastalık, uzun süreli ve genellikle tedavisi mümkün olsa da tam olarak iyileştirilemeyen bir hastalık türüdür. Kronik hastalıklar, genellikle yıllar boyunca gelişen ve tedavi edilmezse yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilen sağlık durumlarıdır.
Kronik hastalıklar arasında şunlar bulunabilir:
- Kardiyovasküler hastalıklar: Kalp hastalıkları, kalp yetmezliği, koroner arter hastalığı, hipertansiyon (yüksek tansiyon) gibi durumlar kronik olarak devam edebilir.
- Solunum sistemi hastalıkları: Astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), bronşit gibi solunum sistemi hastalıkları kronik seyir gösterebilir.
- Diyabet: Tip 1 ve tip 2 diyabet gibi metabolik bozukluklar, yaşam boyu süren bir takım sağlık problemlerine yol açabilir.
- Kanser: Bazı kanser türleri kronik seyredebilir ve tedavi edilse bile hastaların yaşamları boyunca izlem ve tedavi gerektirebilir.
- Romatoid artrit: Eklem iltihabı ve ağrıya neden olan bir otoimmün hastalık olan romatoid artrit, yaşam boyu süren bir durumdur.
- Kronik böbrek hastalığı: Böbrek fonksiyonlarında uzun süreli azalma veya hasar, kronik böbrek hastalığına yol açabilir ve diyaliz veya böbrek nakli gerektirebilir.
- Alzheimer hastalığı: Nörodejeneratif bir hastalık olan Alzheimer, hafıza kaybı ve bilişsel bozukluklarla karakterizedir ve yaşam boyu devam eder.
- Obezite: Fazla kilo veya obezite, birçok sağlık sorununa yol açabilir ve kronik bir hastalık olarak kabul edilir.
Etyoloji
- Genetik Yatkınlık: Genetik yapı, bir kişinin belirli hastalıklara yatkınlığını etkiler. Örneğin, bazı kişilerde kalıtsal olarak belirli kanser türlerine veya otoimmün hastalıklara yatkınlık olabilir. Genetik yatkınlık, bir kişinin hastalık riskini artırabilir, ancak hastalığın kendisi için yeterli değildir; çevresel faktörlerle birlikte etkileşime girerek hastalığın ortaya çıkmasına katkıda bulunur.
- Çevresel Faktörler: Kronik hastalıkların etyolojisinde çevresel faktörler büyük bir rol oynar. Bunlar, hava kirliliği, su ve gıda kalitesi, maruz kalınan kimyasallar, sigara içme, alkol tüketimi, güneş ışığına maruz kalma gibi dış faktörler olabilir. Örneğin, akciğer kanseri gibi birçok kanser türü, sigara içme gibi çevresel faktörlerle yakından ilişkilidir.
- Yaşam Tarzı Faktörleri: Beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite düzeyi, uyku kalitesi, stres yönetimi gibi yaşam tarzı faktörleri, kronik hastalıkların gelişiminde önemli bir rol oynar. Örneğin, dengesiz beslenme ve hareketsiz bir yaşam tarzı, obezite, diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar gibi pek çok kronik hastalığın riskini artırabilir.
- Enfeksiyonlar: Bazı kronik hastalıklar, enfeksiyonlarla ilişkilidir. Örneğin, viral hepatit B ve C enfeksiyonları karaciğer sirozu ve karaciğer kanseri riskini artırabilir. Ayrıca, Helicobacter pylori gibi bakteriyel enfeksiyonlar mide ülseri ve mide kanseri gibi kronik hastalıklara neden olabilir.
- Psikososyal Faktörler: Stres, depresyon, anksiyete gibi psikososyal faktörler, kronik hastalıkların gelişiminde ve seyrinde etkili olabilir. Stresin bağışıklık sistemi üzerindeki etkisi, inflamasyonun artması gibi mekanizmalarla kronik hastalıkların ortaya çıkışını hızlandırabilir veya şiddetini artırabilir.
Kronik hastalıkların etyolojisi genellikle karmaşıktır ve bir hastalığın belirli bir bireyde ortaya çıkmasında birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle ilişkilidir. Bu nedenle, kronik hastalıkların önlenmesi ve yönetilmesi genellikle geniş bir yaklaşım gerektirir, ki bu da genetik yatkınlık, çevresel etkiler, yaşam tarzı faktörleri ve psikososyal sağlık gibi birçok faktörün dikkate alınmasını gerektirir.
İlgili Araştırma ve Makaleler
https://dergipark.org.tr/en/pub/deutip/issue/4651/63433
https://dergipark.org.tr/en/pub/jamer/issue/50387/642116
http://www.eczaakademi.org/images/upld2/ecza_akademi/makale/20110325014324obezite_ile_iliskili_kronik_hast.pdf
http://openaccess.ahievran.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12513/336
https://dergipark.org.tr/en/pub/deuhfed/issue/46805/586910
https://jag.journalagent.com/kpd/pdfs/KPD_11_70_3_18.pdf
https://jag.journalagent.com/kpd/pdfs/KPD_5_4_240_247.pdf
