Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu, aşırı yeme atakları ile karakterize edilen bir tür yeme bozukluğudur. Kişi, kontrol edemediği ve aşırı miktarda yeme davranışı sergiler. Bu ataklar sırasında kişi, normalden çok daha fazla yiyecek tüketir ve genellikle doygunluğa ulaşıncaya kadar devam eder. Bu durum fiziksel rahatsızlık hissi oluşana kadar sürebilir.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu olan kişiler, genellikle ataklar sırasında hızlı yeme, çok miktarda yiyecek tüketme ve doyma hissi olmaksızın devam etme eğilimindedirler. Bu davranışlar sonucunda genellikle aşırı kilo alımı ve obezite gibi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
Bu bozukluğun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik, psikolojik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu, psikolojik rahatsızlık veya duygusal sıkıntılarla ilişkili olabilir ve kişinin stres, endişe veya depresyon gibi duygusal durumlarla başa çıkma mekanizması olarak ortaya çıkabilir.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu tedavisi, genellikle psikoterapi (örneğin bilişsel-davranışçı terapi) ve bazen ilaç tedavisi gibi yöntemleri içerir. Beslenme danışmanlığı da tedavi planının bir parçası olabilir. Tedavi, semptomların azaltılmasına, kişinin duygusal durumunu iyileştirmesine ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarını geliştirmesine odaklanır.
Etyoloji
- Genetik Yatkınlık: Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu olan kişilerin ailesinde bu tür yeme bozukluğu olan bireylerin bulunma olasılığı daha yüksektir. Bu, genetik faktörlerin bu bozukluğun gelişiminde rol oynayabileceğini düşündürmektedir.
- Psikolojik Faktörler: Duygusal stres, depresyon, düşük benlik saygısı, beden imajı sorunları gibi psikolojik faktörlerin tıkanırcasına yeme ataklarını tetikleyebileceği veya bu davranışları sürdürebileceği düşünülmektedir. Kişinin zorlayıcı duygusal durumlarla başa çıkmak için yiyecekleri bir tür kaçış veya rahatlama aracı olarak kullanması olasıdır.
- Çevresel Etkenler: Kişinin yaşadığı çevresel etkenler de tıkanırcasına yeme bozukluğunun ortaya çıkmasında etkili olabilir. Bu etkenler arasında aşırı yeme alışkanlıklarını teşvik eden sosyal baskılar, ailedeki ilişkilerin niteliği, medyanın etkisi ve beslenme alışkanlıkları gibi faktörler bulunabilir.
Komplikasyonlar
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu gibi yeme bozuklukları ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bu komplikasyonlar şunları içerebilir:
- Obezite: Aşırı yeme atakları ve aşırı miktarda yiyecek tüketimi genellikle aşırı kilo alımına ve obeziteye yol açar. Obezite, bir dizi sağlık sorununa neden olabilir, bunlar arasında kalp hastalığı, yüksek tansiyon, diyabet ve eklem sorunları bulunabilir.
- Fiziksel Sağlık Sorunları: Aşırı yeme atakları, sindirim sorunları, mide rahatsızlıkları, ishal, kabızlık gibi sindirim sistemi sorunlarına neden olabilir. Ayrıca, aşırı kilo alımıyla ilişkili olabilecek uyku apnesi gibi solunum problemleri de görülebilir.
- Duygusal ve Psikolojik Sorunlar: Tıkanırcasına yeme bozukluğu olan bireyler genellikle duygusal sıkıntılar yaşarlar. Bunlar arasında depresyon, kaygı, düşük benlik saygısı ve utanma duygusu bulunabilir. Bu duygusal sorunlar yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir ve tedaviyi zorlaştırabilir.
- Sosyal İzolasyon: Tıkanırcasına yeme bozukluğu olan bireyler genellikle sosyal olarak izole olabilirler. Aşırı yeme davranışları ve obezite nedeniyle toplumsal baskı ve utanma hissi yaşayabilirler. Bu durum, ilişkilerde zorluklar yaşamalarına ve sosyal etkinliklerden kaçınmalarına neden olabilir.
- Tıbbi Komplikasyonlar: Aşırı kilo alımı ve obezite, bir dizi tıbbi komplikasyona yol açabilir. Bunlar arasında kalp hastalığı, yüksek tansiyon, inme, belirli kanser türleri, karaciğer hastalıkları ve belirli türlerde kanserler bulunabilir.
Tedavisi
- Psikoterapi (terapi): Bilişsel-davranışçı terapi (BDT), tıkanırcasına yeme bozukluğunun tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir terapi yaklaşımıdır. BDT, kişinin yeme davranışlarını ve duygusal tetikleyicilerini anlamasına yardımcı olur, olumsuz düşünce kalıplarını tanımlar ve değiştirir, sağlıklı yeme alışkanlıklarını geliştirir ve stresle başa çıkma becerilerini güçlendirir.
- Beslenme Danışmanlığı: Beslenme uzmanları, bireyin sağlıklı beslenme alışkanlıklarını geliştirmesine yardımcı olur. Bu, düzenli ve dengeli bir şekilde yemeyi, açlık ve tokluk sinyallerini tanımayı, besin değeri yüksek gıdaları tercih etmeyi ve porsiyon kontrolünü öğrenmeyi içerir.
- İlaç Tedavisi: Tıkanırcasına yeme bozukluğu tedavisinde bazı durumlarda antidepresanlar veya diğer ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, duygudurum düzenleyici etkileri nedeniyle atakların sıklığını ve şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak, ilaç tedavisi genellikle diğer tedavilerle birlikte kullanılır.
- Aile Terapisi: Özellikle ergenlik döneminde olan bireyler için aile terapisi önemli olabilir. Bu terapi, ailenin tıkanırcasına yeme bozukluğu ile nasıl başa çıkacağını, iletişim becerilerini güçlendirmeyi ve destek sağlamayı hedefler.
- Grup Terapisi veya Destek Grupları: Destek grupları veya grup terapisi, bireyin diğer insanlarla deneyimlerini paylaşmasına ve destek almasına olanak tanır. Bu gruplar, kişinin kendini yalnız hissetmesini azaltabilir ve motivasyonu artırabilir.
- Akupunktur: Özellikle obezite akupunkturu iştahı baskılar, su isteğini artırır, modu yükseltir ve diyete bağlı halsizliği engeller. Obezitede en etkili tedavi türüdür.
İlgili Araştırma ve Makaleler
https://dergipark.org.tr/en/pub/balikesirsbd/issue/58555/654397
https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/185636
